Op Wikipedia staat een formele uitleg over het ontstaan en de geschiedenis van de jumpcut, een beeldovergang in film en televisie waarbij het shot hetzelfde blijft of enigzins ongeregisseerd zich continueerd waardoor er een tijdsprong ontstaat. Vroeger zei je dan: het klapt.
Heden ten dage komt de jumpcut vooral voor door gemakzuchtigheid en vereenvoudiging van de techniek om een filmpje te maken op je telefoon, en door de tegenwoordigde gebruikservaring dat video wel eens stokt of hapert door een slechte verbinding. Een grote hoeveelheid jumpcuts worden geconsumeerd omdat de uitzendende partij zijn camera/telefoon op een statief heeft geplaatst waardoor het shot altijd hetzelfde is. Door in de opname te knippen (meestal gebaseerd op het geluid, het gesprokene) verspringt het beeld. Als je daar als neuroot als eerste mee komt zoals Nienke Plas haar eigen vlogjes monteerde baart dat nog wel enig opzien, in de meeste gevallen is het pure gemakzuchtigheid en een totaal gebrek aan kennis van presentatie en enig benul van film als communicatietechniek.
Door de voortschrijdende techniek is voor de geinformeerde filmer en televisiemaker tegenwoordig de jumpcut te ondervangen door op 4K te filmen, zodat uit dit beeldformaat ingezoomd kan worden op kleinere delen van het shot. Een interview kan op deze manier geknipt worden alsof het doorloopt in de tijdspanne. Het basisshot is een medium van de geinterviewde, daar wordt door in te zoomen een close-up van gemaakt. De beeldlas (cut) tussen de twee shots wordt ervaren als een overgang tussen twee camerastandpunten en niet als een onderbreking van de tijd.
Het is hierom dat het (ook door de goedkoper geworden HD camera’s) gebruiken van twee camera’s bij een interview vrij standaard is geworden.
Hierdoor wordt het dus erg makkelijk om een pauze, een “eh” of een hele lange “eeeeeeh” of een stuk van een tekst weg te knippen door er een beeldschakeling van te maken van close naar medium of van medium naar close.
Dan is het dus géén jumpcut meer.
De oorspronkelijke jumpcut (zie Wikipedia) was een ontdekking uit de steentijd van de film. De herontdekking van de jumpcut in film en vooral televisie was bij de VPRO, waar men genoeg had van het gebruikelijke shot van de asbak op tafel als “cut away” om een tijdsprong te verbloemen. Naast de asbak was ook het putdeksel en de wolkenlucht een lui middel om een knip in een interview te verbloemen.
Net als scheve kaders en nikszeggende wegzwaaibewegingen met de camera -die zie je ook nooit meer- (leuk bij popconserten, totdat de EO het ook ging doen om jongeren te bekeren) is de geforceerde jumpcut uitgestorven, zelfs in de reclame hebben ze er van geleerd. Daar is immers elke beeldovergang een jumpcut en daarom wordt er veel zorg besteed aan de beeldovergang in een commercial, compleet met eye-ball tracking.
Tot slot enkele aanbevelingen over de JUMPCUT
-Een filmische (cinematografiese) jumpcut is een manier om een verhaal te vertellen. Dus bijvoorbeeld om een droom te verbeelden of omdat je gewoon een heel tijdperk in een klap wilt overslaan om de kijker te shockeren. Kortom, daar heb je over nagedacht!
-Een gemakzuchtige jumpcut is vreselijk irritant omdat die de indruk wekt dat je betoog gezuiverd zou zijn van allerlei onzin. Na vier van dat soort overgangen vraagt de kijker/luisteraar zich wel af, gast, doe dat even overnieuw en vertel het in één zin! Want nu klinkt het alsnog als onzin… (net als dat onsamenhangende gelul in de kroeg)
-Een snijshot voorkomt een jumpcut. Maar heden ten dage logischer is gewoon een 2e camera. Dat kan ook een telefoon met camera zijn. Een totaalshot of een andere beelduitsnede van het eerste shot helpt je bij het verdoezelen van de geluidsknip. Zo wordt televisie gemaakt. Het is nu een oplossing die geen extra investeringen vergt behalve dan de telefoon van je vriend, of een tweede hands HD handycam (vanaf 85 euro). De Micro-SD kaartjes uit de handycam kun je op je smartphone inladen zodat je op je telefoon kunt monteren… (wel een montage-app gebruiken die audio en video separaat laat snijden).
-Beoordeel je jumpcut ALTIJD als irritant en ga vervolgens verklaren waarom jij hem minder irritant vind. Jumpcuts zijn geen stijlmiddelen om je vrienden in de kroeg mee te imponeren. Het is een tekortkoming aan oplossingen.
-Een anti-jumpcut is de INTERMISSION. In “Monty Python and the Holy Grail” wordt een jump-cut verdoezeld met een pauzefilmpje (de tekst “intermission”) met hammondorgelmuziek uit de bioskoop van de jaren zeventig. Het dient om de dramatische overbrugging van de filmheld over een touwen loopbrug onder slechte weersomstandigheden te verkorten, maar door de lengte van die intermission heeft dat uiteindelijk helemaal geen effect. Een perfecte illustratie van de zinloosheid van een jumpcut.
Olivier Jansen ©2021